วิบูลย์ พึงประเสริฐ
เป็นธรรมชาติของมนุษย์ที่มักคิดว่าตนเองมักทำอะไรถูกต้องอยู่เสมอ ไม่ค่อยทำอะไรผิดพลาด การคิดว่าตนเองถูกต้องเสมอนั้น เป็นกลไกป้องกันตนเองอย่างหนึ่งของมนุษย์ เมื่ออาทิตย์ที่ผ่านมา มีผู้อ่านท่านหนึ่งบอกกับผู้เขียนว่า ได้ซื้อหุ้นบริษัทหนึ่งตามผู้เขียน เพราะคิดว่าเป็นหุ้นดี แต่ทำไมราคาหุ้นลดลงทุกวัน จะทำอย่างไรดี เมื่อถูกถามว่าถือหุ้นมานานแค่ไหนแล้ว ผู้อ่านท่านนั้นบอกว่าถือมาแล้วประมาณห้าเดือน ราคาหุ้นไม่ไปไหนสักที ไหนบอกว่าเป็นหุ้นที่ดี

ข้าพเจ้าบอกว่า ราคาหุ้นลดลงนั้น สาเหตุจากอะไรไม่สามารถทราบได้ รู้แต่ว่าถือหุ้นนี้เพียงห้าเดือนนั้นมีความเสี่ยงสูงที่ราคาหุ้นจะลดลง แต่ถ้าถือสักห้าปี โอกาสขาดทุนจากการลงทุนจะลดลง

เขาถามต่อว่า จะทำอย่างไรดี ซึ่งข้าพเจ้ายังยืนยันเช่นเดิมว่า ถ้าถือหุ้นบริษัทนี้สักห้าปีคงไม่ขาดทุน เมื่อได้ยินดังนั้นผู้อ่านท่านนั้นจึงทำหน้าไม่ค่อยสู้ดีนัก แล้วก็ล่าถอยไป

จากเหตุการณ์ดังกล่าวทำให้ผู้เขียนพบว่า มีนักลงทุนจำนวนมากพยายามเสาะหาว่านักลงทุนคนอื่นๆ ซื้อหรือถือหุ้นอะไรในช่วงนั้น และมักซื้อตามโดยไม่ได้ศึกษาบริษัทดังกล่าวนั้นดีพอ โดยคิดว่าเมื่อซื้อแล้วถ้าเป็นหุ้นดี ราคาหุ้นต้องขึ้น แต่เมื่อซื้อแล้ว ราคาหุ้นกลับลดลง มักทำอะไรไม่ถูก และพยายามปัดความรับผิดชอบออกจากตัว โดยโทษนักลงทุนคนอื่นๆ ที่แนะนำหุ้นดังกล่าว

แต่ในความเป็นจริง เราคงปฏิเสธไม่ได้ว่า ความผิดพลาดจากการลงทุนทั้งหมดนั้นเกิดขึ้นจากตัวเราเองทั้งสิ้น ไม่มีใครมาบังคับให้เราซื้อหุ้นนั้นๆ เราตัดสินใจซื้อขายหุ้นด้วยตัวเอง เมื่อซื้อหุ้นมาแล้วราคาหุ้นลดลง เรามักโทษคนอื่นว่าแนะนำหุ้นที่ไม่ดีทำให้เราขาดทุน

นักลงทุนที่ประสบความสำเร็จนั้น ไม่มีใครไม่เคยขาดทุนมาก่อน แต่สิ่งหนึ่งที่ทำให้นักลงทุนเหล่านั้นแตกต่างจากคนอื่นๆ คือ เรื่องของจิตวิทยาการลงทุน นักลงทุนที่ประสบความสำเร็จมักยอมรับว่าความผิดพลาดจากการลงทุนที่เกิดขึ้นนั้นเกิดจากตนเอง แทนที่จะโยนความผิดที่เกิดขึ้นให้กับคนอื่น เมื่อนักลงทุนคิดว่าตนเองนั้นผิดพลาด สิ่งที่เกิดขึ้นคือการเพิ่มประสบการณ์ในการลงทุนและปรับปรุงวิธีการลงทุนให้รอบคอบยิ่งขึ้น สำหรับการลงทุนครั้งต่อไปในอนาคต

ถ้านักลงทุนมัวแต่โทษคนอื่นๆ ไม่คิดว่าเป็นความผิดพลาดของตนเอง นักลงทุนเหล่านั้นมักไม่ปรับปรุงหรือเปลี่ยนแปลงวิธีการลงทุนของตนให้ดีขึ้น และมักทำอะไรผิดพลาดเช่นเดิมอีกในอนาคต

การยอมรับความผิดพลาดนั้น ถือว่าเป็นสิ่งที่ฝืนความรู้สึกของมนุษย์อยู่มากพอสมควรทีเดียว เพราะกลไกป้องกันตนเองในการไม่ยอมรับความผิด ถูกฝังรากลึกในจิตใจของเราตั้งแต่วัยเด็ก เมื่อเป็นเด็กถ้าเราทำผิด เรามักจะถูกทำโทษ ไม่ว่าจะเป็นที่บ้านหรือที่โรงเรียน ดังนั้นหนทางเดียวที่จะไม่ถูกทำโทษก็คือการไม่ยอมรับความผิด โดยการโยนความผิดให้กับสิ่งอื่นๆ แทน เพื่อที่เราจะรอดพ้นจากการถูกทำโทษได้

จากประสบการณ์ต่างๆ ในวัยเด็ก ทำให้เราปฏิบัติเช่นนั้นมาโดยไม่รู้ตัว รวมถึงวิธีการลงทุนด้วยเช่นเดียวกัน ดังนั้นถ้าเราทำผิดพลาดในการซื้อหุ้นตามคนอื่นๆ แล้วขาดทุนขึ้นมา แทนที่จะโทษคนอื่นๆ ว่าทำให้เราขาดทุน

นักลงทุนควรยอมรับความจริงว่า เป็นเพราะตัวเราเองที่ไม่ได้ศึกษาหุ้นบริษัทนั้นดีพอ รวมทั้งจะต้องปรับปรุงวิธีการหรือหลักการการลงทุนของเราให้ดียิ่งขึ้นต่อไปในอนาคต