คนแจวเรือ/ดร. นิเวศน์ เหมวชิรวรากร

[little wing]

โลกในมุมมองของ Value Investor 1 ตุลาคม 2554
ดร. นิเวศน์ เหมวชิรวรากร

ผมเพิ่งกลับจากการท่องเที่ยวที่อิตาลีและอังกฤษ และก็เช่นเคย ผมมีข้อสังเกตจากสิ่งที่พบเห็น

เรื่องแรกก็คือ ผมเพิ่งตระหนักว่าพนักงานบริการ เช่น พนักงานเสิร์พอาหารตามภัตตาคารโดยเฉพาะในอิตาลีนั้น ส่วนใหญ่เป็นผู้ชายอายุประมาณ 30-40 ปี ที่เป็นผู้หญิงมีจำนวนน้อยมาก นี่ทำให้ผมรู้สึกแปลกใจ เพราะในบ้านเราหรือในประเทศแถบเอเชียผมมักจะเห็นผู้หญิงมากกว่ามาก นั่นทำให้ผมคิดไปว่า งานในประเทศอิตาลีหรืออาจจะเป็นในหลาย ๆ ประเทศในยุโรปคงจะหายากมายาวนาน งานเสิร์พอาหารคงเป็นงานที่มีรายได้ดีมีคนแย่งกันทำและทำให้ผู้ชายเข้ามาทำกันมาก และไม่ใช่เป็นการทำงานชั่วคราวของเด็กวัยรุ่นเพื่อรองานอื่น แต่เป็นอาชีพที่ “พ่อบ้าน” ทำกันเป็นงานประจำ เรื่องนี้ทำให้ผมนึกต่อไปถึงประเทศญี่ปุ่นซึ่งเคยขาดแคลนแรงงานมายาวนาน ที่นั่น ผมเคยเห็นผู้ชายอายุมากทำงานเป็นคนนั่งเฝ้าดูแลสถานที่อาบน้ำร้อนของผู้หญิง

อุทาหรณ์เรื่องนี้ นั่นคือ กำลังแรงงานที่สำคัญถูกใช้ไปทำงานที่ไม่ได้มีการเพิ่มคุณค่ามากนักทางเศรษฐกิจ น่าจะเป็นการบ่งบอกว่า ในระยะยาวแล้ว สังคมหรือประเทศก็อาจจะไปไม่ได้ไกลมากนักจากจุดที่เป็นอยู่ อย่างไรก็ตาม ผมต้องขอออกตัวไว้ก่อนว่า ผมเองก็ไม่รู้ว่าผู้หญิงอิตาลีหรือยุโรปนั้น ทำงานอะไรเป็นหลัก หรืออยู่มากในภาคไหนของเศรษฐกิจ

เรื่องที่สองที่ผมรู้สึกทึ่งเล็กน้อยก็คือ เรื่องของคนแจวเรือกอนโดลาที่เมืองเวนิสซึ่งเป็นเมืองที่จมลงในทะเล ถนนทุกแห่งกลายเป็นคลอง ทั้งเมืองไม่มีรถยนต์หรือมอเตอร์ไซต์หรือแม้แต่จักรยาน ทุกคนต้องเดินหรือใช้เรือเป็นพาหนะ เรือกอนโดลานั้นเป็นเรือโบราณที่นักท่องเที่ยวที่ไปเมืองเวนิสใช้นั่งชมเมือง เป็นเรือที่ใช้คนพาย และถ้าจะให้ครบสูตรจะต้องมีคนนั่งร้องเพลงโอเปร่าประกอบด้วย และนี่คือความ “โรแมนติก” สุดยอดของการท่องเที่ยวเมืองเวนิสที่นักท่องเที่ยวมักไม่ยอมพลาดและผมเองก็เป็นคนหนึ่งในนั้น แต่สิ่งที่ผมทึ่งก็คือ ค่าจ้างของคนพายเรือ ในเวลาครึ่งชั่วโมงของการให้บริการนั้น คนพายเรือคิดค่าบริการตกเป็นเงินไทยประมาณ 4,000-5,000 บาท คร่าว ๆ ถ้าทำวันละ 4-5 เที่ยว โดยเฉลี่ยเขาก็จะได้เงินวันละ 20,000 บาท เดือนหนึ่งถ้าทำซัก 20 วัน ก็จะมีรายได้ถึงเดือนละ 4 แสนบาท ซึ่งถ้าเป็นคนไทยจะได้รายได้ขนาดนี้คงต้องเป็นคนระดับซีอีโอของบริษัททีเดียว อย่างไรก็ตาม ผมก็ไม่เห็นว่าจะมีคนหน้าตาแบบคนต่างชาติเช่นคนเชื้อสายเอเซียเป็นคนแจวเรือกอนโดลาเลย ดังนั้น ผมเชื่อว่าอาชีพนี้คงมีการสงวนไว้เฉพาะแต่คนท้องถิ่นเท่านั้นที่ทำได้

ความเชื่อของผมในเรื่องนี้ก็คือ รายได้ของคนแจวเรือกอนโดลาที่เมืองเวนิส ซึ่งผมดูแล้ว ไม่ได้มีความสามารถหรือทักษะพิเศษอะไร แต่ได้ผลตอบแทนสูงมากเมื่อเทียบกับคนที่ทำงานหนักเท่า ๆ กันในเมืองไทยหรือในประเทศแถบเอเซียส่วนใหญ่ ย่อมเป็นเครื่องแสดงว่าคนส่วนใหญ่ในเมืองนี้หรือในอิตาลีคงได้เงินเดือนที่สูงมากเมื่อเทียบกับงานที่ทำ แต่ถ้าถามว่าทำไมนักท่องเที่ยวจึงยอมจ่าย คำตอบก็คือ เมืองเวนิสนั้น เป็นเมืองที่น่าจะเป็นสุดยอดของเมืองที่น่าเที่ยวเมืองหนึ่งของโลก ผมหรือคนจำนวนมากจึงยอมจ่ายเพื่อโอกาสอันพิเศษสุดนี้ ถ้าจะเปรียบไป คนเอเชียหรือคนเมืองอื่นที่มาเที่ยวเวนิส หรืออีกหลาย ๆ เมืองในอิตาลีหรือในยุโรปยอมทำงานหนักและงานที่ใช้ความสามารถสูงเพื่อที่จะผลิตสินค้ามาให้คนเวนิสใช้อย่างเต็มที่ โดยที่คนเวนิสอาจจะตอบแทนด้วยการให้คนเหล่านั้นมาพักและนั่งเรือกอนโดลาที่พายโดยคนเวนิสปีละครั้ง ดูไปแล้วไม่ใคร่ยุติธรรม แต่ผมก็ไม่รู้ว่าการแลกเปลี่ยนแบบนี้จะดำรงอยู่ไปได้นานเท่าไร

เรื่องที่สามที่น่าแปลกใจก็คือ ในห้างสินค้าแบรนด์เนมหรูหลุยส์วิตตองในกรุงลอนดอน ผมพบว่าลูกค้าต้องเข้าคิวรอเข้าชมสินค้าในร้าน เพราะเขาจำกัดจำนวนลูกค้าให้เข้าชมและซื้อสินค้าเพื่อไม่ให้ร้านแน่นเกินไป นั่นไม่ใช่ประเด็น แต่สิ่งที่น่าทึ่งก็คือ ประมาณ 80-90% ของคนที่อยู่ในร้านและรอคิวอยู่นั้น เป็นคนหน้าตาแบบเอเซียซึ่งผมเชื่อว่าเป็นนักท่องเที่ยว สินค้าของหลุยส์วิตตองนั้น เราทราบดีว่าราคาสูงกว่าต้นทุนมาก เรียกว่าทำกำไรให้กับเจ้าของมหาศาล สินค้าเหล่านั้น ผมเชื่อว่าผลิตในประเทศแถบเอเซียด้วยต้นทุนที่ต่ำมาก และก็ขายให้คนเอเชียในราคาที่สูงมาก เปรียบไปแล้วก็เหมือนกับว่า คนเอเซียคงต้องทำงานหนักมากเพื่อผลิตสินค้าให้คนยุโรปใช้ แล้วก็กลับไปขอแบ่งสินค้าบางส่วนกลับมาพร้อมกับความยินดีที่ได้สินค้ามีชื่อที่สามารถเอามาอวดเพื่อนที่บ้าน

พูดถึงเรื่องสินค้าแบรนด์เนม ในระหว่างที่อยู่อังกฤษผมได้ข่าวว่าบริษัทผู้ผลิตและขายสินค้าแบรนด์ดังอย่างปราดาซึ่งเป็นเจ้าของยี่ห้อมิวมิวด้วยนั้น กำลังขายสินค้าดีระเบิดในเอเชีย หนังสือพิมพ์ลงข่าวว่าคนเอเชียนั้น เห่อซื้อสินค้าแบรนด์เนมดัง ๆ แบบเดียวกับที่คนอังกฤษเข้าห้างไพร์มมาร์คซึ่งเป็นห้างขายสินค้าแฟชั่นราคาถูกคุณภาพดีกลางกรุงลอนดอน ผมฟังแล้วก็เกิดความรู้สึกว่า บางทีโลกเรากำลังเปลี่ยนแปลงไป คนอังกฤษและอาจจะรวมถึงคนยุโรปกำลังหันมาซื้อสินค้าราคาถูกคุณภาพใช้ได้แต่ไม่มีแบรนด์จากเอเซีย ส่วนคนเอเชียนั้น ยอมจ่ายเงินเพิ่มขึ้นมากให้กับคนยุโรปเพื่อซื้อสินค้าแบรนด์เนมเพื่อ “หน้าตา” ของตน ผมเองก็ไม่รู้ว่าแนวทางธุรกิจแบบนี้จะดำเนินไปได้นานแค่ไหน แต่ถ้าให้เดาจากคิวของลูกค้าร้านหลุยส์วิตตองแล้ว ผมก็คิดว่าคงไม่เร็วนักที่จะมีการเปลี่ยนแปลงในเรื่องนี้

จากเหตุการณ์ 3 เรื่องที่กล่าวมา ผมเองสรุปว่า ยุโรปในวันนี้ น่าจะเป็นยุโรปที่กำลัง “ตกดิน” มาตรฐานความเป็นอยู่ที่ยังสูงมากในวันนี้ ดูเหมือนว่ากำลังหยุดนิ่งและค่อย ๆ ลดต่ำลง คนทำงานน้อยลง คนจำนวนไม่น้อยไม่ได้ทำงานนั่นคือ ตกงาน และไม่ได้ทำงานที่ใช้ทักษะสูงมากมายอะไรนัก จำนวนมากทำงานบริการพื้น ๆ ที่คนเอเชียทำได้ดีไม่แพ้กัน สิ่งที่ทำให้ยุโรปยังดำรงความโดดเด่นอยู่ได้ส่วนหนึ่งที่สำคัญก็คือ ยุโรปนั้นมีประวัติศาสตร์ยาวนานและยิ่งใหญ่น่าทึ่งน่าสนใจและมีโบราณสถานที่ทำให้คนมาท่องเที่ยวและยอมจ่ายเงินในราคาที่แพงมาก นอกจากการท่องเที่ยวแล้ว ยุโรปยัง “ผูกขาด” ในเรื่องของ “การเป็นผู้มีรสนิยมสูง” ผ่านสินค้าที่เป็นแบรนด์หรูหราระดับโลก สองสิ่งนี้ผมเชื่อว่ามีส่วนสำคัญที่ช่วยรักษาสถานะการเป็นประเทศที่มีรายได้สูงของยุโรปไว้ไม่น้อย อย่างไรก็ตาม การที่ยุโรปจะก้าวหน้าหรือโตต่อไปนั้น ดูแล้วน่าจะยากเหลือเกิน เหนือสิ่งอื่นใด พื้นฐานที่สำคัญจริง ๆ ของการที่จะมีมาตรฐานความเป็นอยู่ที่สูงได้จริง ๆ ในโลกที่เป็นโลกาภิวัฒน์นั้นก็คือ คุณต้องทำงานหนักและเป็นงานที่มีคุณค่าสูง

พูดมาเสียยาว ถ้าจะถามว่านี่จะมีอะไรที่เกี่ยวกับการลงทุนหรือเปล่า? คำตอบของผมก็คือ คงจะเกี่ยวอยู่บ้างในแง่ที่เราจะวิเคราะห์สถานการณ์ของยุโรปที่กำลังประสบกับปัญหาทางการเงินและเศรษฐกิจรุนแรงในช่วงนี้ ในความคิดของผม คนยุโรปเองน่าจะใช้ชีวิตที่สูงกว่าความสามารถของตนมานานพอสมควรโดยผ่านการกู้หนี้หรือก็คือ “ยืมอนาคตมาใช้” แต่อนาคตที่ว่านั้น ดูเหมือนว่าจะไม่มีอยู่จริง ดังนั้น ยุโรปจำเป็นที่จะต้องลดมาตรฐานความเป็นอยู่ลงและนี่คือสิ่งที่น่าจะต้องเกิดขึ้น อาจจะผ่านสิ่งที่เรียกว่า “วิกฤติเศรษฐกิจ” ผมพูดแบบนี้ก็ไม่ได้หมายความว่าผมกำลังทำนายว่ากรีซจะ “ไปไม่รอด” หรืออิตาลีจะต้องประสบภาวะวิกฤติเร็ว ๆ นี้ บางทียุโรปอาจจะสามารถลดมาตรฐานการดำรงชีวิตลงอย่างช้า ๆ เทียบกับคนเอเชียได้โดยไม่ต้องผ่านวิกฤติเศรษฐกิจ ไม่ว่าจะเป็นอย่างไร ผมเชื่อว่ายุโรปนั้น กำลังตกดินและจะไม่กลับมายิ่งใหญ่อีกในชั่วอายุของเรา

[yoko]

ผมมองว่านั่นเป็นอาชีพสงวนเหมือนช่างตัดผมไทย
ค่าจ้างแพงมาก ต้องดูว่ามีคนแย่งกันทำหรือไม่
ถ้าแย่งกันทำแสดงว่ายุโรปกำลังแย่จริงๆ

[pakhakorn]

การเดินทางและมุมมองอันมีค่า เห็นภาพยุโรปในวันนี้

ขอบคุณมากๆ ครับ ท่าน ดร.

[bustedll]

ดร.นิเวศน์ ให้แง่คิดได้ดีมากเก็บรายระเอียดจากการเดินทางและยังมาเผยแพ่รให้กับคนที่ยุทางนี้อีกด้วย

[ซุนเซ็ก]

ชอบบทความนี้ของดร.ครับ
ถึงเวลาของเอเชียซักที คนเอเชียทำงานหนัก ทั้งสินค้าเครื่องใช้และอาหารล้วนมาจากเอเชียเกือบทั้งหมด
คนเอเชียต่างหากที่สมควรได้อยู่ดีกินดี และเป็นผู้นำเศรษฐกิจโลก ไม่โดนเอาเปรียบอีกต่อไป

[navapon]

ขอบคุณมากครับ ท่านอาจารย์

[pb.u]

ชอบบทความนี้ของดร.ครับ
ถึงเวลาของเอเชียซักที คนเอเชียทำงานหนัก ทั้งสินค้าเครื่องใช้และอาหารล้วนมาจากเอเชียเกือบทั้งหมด
คนเอเชียต่างหากที่สมควรได้อยู่ดีกินดี และเป็นผู้นำเศรษฐกิจโลก ไม่โดนเอาเปรียบอีกต่อไป

กด Like แรงๆเลยครับ

[ming1714]

ขอบคุณคุณ little wing และ ดร.นิเวศน์ ครับ ^^"

[chatchai]

ความไม่ยุติธรรมระหว่างคนเอเชียกับคนยุโรปเกิดจากทัศนคติของผู้ประกอบการ

ผู้ประกอบการในเอเชียนิยมที่จะกดค่าแรงต่ำๆ เพื่อลดต้นทุน แข่งขันกันด้านราคา เพื่อจะได้ขายง่ายๆ ยอมลดค่าเงินสกุลของตัวเอง เพื่อให้สินค้าและบริการของตัวเองมีราคาถูก รัฐบาลยอมอุดหนุนต้นทุนการผลิตต่างๆ เช่น ราคาน้ำมัน เพื่อให้มีต้นทุนต่ำๆ

แต่สิ่งเหล่านี้ต้องแลกมาด้วยมาตรฐานการดำรงชีวิตของประชาชนในประเทศนั้นๆ

เราลองคิดดูว่าค่าแรงขั้นต่ำที่ถกเถียงกันวันละ 300 บาทต่อวัน เดือนละแค่ 9000 บาท เทียบกับค่าแรงในการพายเรือกองโดลาซิครับ แล้วคนงานก็ไม่มีรายได้เพียงพอ ครอบครัวไม่มีเงินเหลือ ไม่มีเวลาที่จะดูแลครอบครัว

ถึงเวลาแล้วที่คนเอเชียเลิกทำงานหนักเพื่อรายได้น้อยๆ ในขณะที่คนยุโรปและสหรัฐทำงานน้อยนิดแตีมีมาตรฐานการครองชีพที่สุขสบาย

[marcus147]

ชอบบทความนี้ของดร.ครับ
ถึงเวลาของเอเชียซักที คนเอเชียทำงานหนัก ทั้งสินค้าเครื่องใช้และอาหารล้วนมาจากเอเชียเกือบทั้งหมด
คนเอเชียต่างหากที่สมควรได้อยู่ดีกินดี และเป็นผู้นำเศรษฐกิจโลก ไม่โดนเอาเปรียบอีกต่อไป

อีกอย่าง คนเอเชียต้องเปลี่ยนค่านิยมของตนเองก่อน
ทำเงินได้เท่าไร่ก็ยังเอาไปประเคนให้ทางยุโรปแบบนี้ (เช่น ซื้อกระเป๋ามาเพื่ออวดเพื่อน ให้เข้าสังคมได้)
ก็ยังจะตกเป็นเบี้ยล่างของทางยุโรปต่อไป
จริงๆแล้วประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม การท่องเที่ยว ของทางเอเชียก็เทียบกับยุโรปได้สบายๆ
แค่เราไม่ค่อยจะเห็นค่าของของที่อยู่ใกล้ตัว ชอบติดหรูไปเที่ยวยุโรปกัน ทั้งที่จริงๆเมืองไทยเรานั้นมีอะไรๆให้เที่ยวอีกมากนัก ราคาก็ถูกกว่ามาก

[canuseeme]

เป็น มุมมอง ที่ เด็ดขาด มากครับ ชอบมาก

ผมเข้าใจว่ามุมมองแบรนด์ เนม นั้น เรืองรอง กับ พวกเบบี้บูมมากกว่า

แล้วก็มีรุ่นใหม่ ติดมาหน่อย

ดูเด็กวัยรุ่นสมัยนี้สิฮะ เค้า บ้า เอเชีย กันแล้ว

จาก เบบี้บูม--ฝรั่ง
เจนX ---ฮ่องกง ญี่ปุ่น
เจนY---- ไต้หวัน เกาหลลลลลลลลลลี

ผมดีใจทุกครั้ง เมื่อ มองไปที่ป้าย โครตสะนาขนาดใหญ่ทั่วกรุง ที่เริ่ม มี นายแบบ นางแบบ เอเชีย มาแทน ที่ ฝรั่งดอง มาก ขึ้น เรื่อยๆ 5555

หมดเวลาพวกท่านแล้ว เบบี้ บูมมมมม

[appendix]

"เอเชีย" ที่พูดถึงกันนั้น รวมคนไทยและประเทศไทยหรือเปล่า?

[aonzzung]

รอบทความ ดร มานานครับ
คุ้มค่าแก่การรอคอยจิงๆ
นอกจากไปเที่ยวแล้ว ยังอุตส่าวิเคราะห์ได้ อย่างละเอียด

สงสัยผมต้องไปเที่ยวเปิดโลกบ้างแล้ว

[baggio]

คิดถึงบทความ ดร.มาก ๆ เลยครับ โดยเฉพาะช่วงที่หุ้นมีภาวะผันผวนอย่างนี้ เสพติดบทความ ดร.งอมแงม

[halogen]

ขอบคุณมากครับ ได้ข้อคิดหลาย ๆ อย่างอีกเยอะเลยครับ

[OutOfMyMind]

ขอบคุณสำหรับบทความและข้อมูลดีดีครับ ผมเห็นด้วยว่าตอนนี้ยุโรปกำลังจะร่วงตกดิน แต่จะตกถึงดินหรือไม่ หรืออาจจะแค่โฉบๆ แล้วก็มีโอกาสขึ้นมาใหม่ครับ เพราะเมื่อถึงจุด ๆ หนึ่ง คนยุโรปก็จะลุกขึ้นมาทำงานหนักอีกครั้ง มันเป็นวงจร ซึ่งสมัยนี้ หมุนเร็วกว่าสมัยก่อนเสียอีก

ในฐานะที่เป็นคนเอเชีย อย่าเพิ่งนิ่งนอนใจ ว่าเราจะรุ่งแน่ เพราะความจริงที่เห็นก็คือ มาตรฐานเรื่องคุณภาพ สิทธิมนุษย์ชน การเคารพกฏหมาย และ ระเบียบวินัย ของเอเชียนั้นยังแย่กว่ายุโรปมาก เรากำลังไปได้ดีเพราะเขากำลังเซ อย่าเพิ่งลำพอง และของให้เคร่งครัดกับตัวเองให้มากขึ้นครับ

[chukieat30]

ขอบคุณท่านอาจารย์สำหรับบทความที่ยอดเยี่ยมเสมอครับ

[0N0111]

ผมถือว่าเป็นของฝากจาก อ.นิเวศน์ ที่ถูกใจมากครับ

และมีค่ากว่ากระเป๋าราคาแพงๆ

[MO101]

คนทั่วๆ ไปได้กระเป๋าและถ่ายรูปสวยๆ
แต่คนระดับ ดร.นิเวศไปเที่ยวมีอะไรคุ้มค่ามาฝากมากมาย

[march]

ขอบคุณอาจารย์มากๆครับ

[VIT.ZERO]

ชอบบทความนี้ของดร.ครับ
ถึงเวลาของเอเชียซักที คนเอเชียทำงานหนัก ทั้งสินค้าเครื่องใช้และอาหารล้วนมาจากเอเชียเกือบทั้งหมด
คนเอเชียต่างหากที่สมควรได้อยู่ดีกินดี และเป็นผู้นำเศรษฐกิจโลก ไม่โดนเอาเปรียบอีกต่อไป

like

[caffeol]

ขอบคุณครับ ดร.กับบทความที่ทรงคุณค่าอีกหนึ่งชิ้น

[yojira]

ขอบคุณมาก ๆ ครับ กับบทความดี ๆของอาจารย์นิเวศน์
ซึ่งผมคิดว่าสิ่งที่เราต้องเพิ่มคุณค่าของคนในชาติของเราคือเรื่องการศึกษาครับ
ถ้าเราสามารถสร้างสิ่งนี้ได้ เราไม่แพ้ชาติตะวันตกหรอกครับ

[it]

ขอบคุณอาจารย์นิเวศน์ มากครับ อ่านแล้วเห็นภาพเลยครับ

[JUMP]

ขอบคุณอาจารย์ มากๆครับ อุตสาห์นำของฝากดีๆอย่างนี้มาฝาก ขอให้สุขภาพแข็งแรงครับ

[ศิษย์เซียน007]

ท่านอ.กลับมา Fm96.5 คึกคักๆคับ ผลงานดีมีคุณภาพอีกแล้วคับท่าน

ปล. คนแจวเรือกอนโดลาที่เมืองเวนิสถ้าเปรียบกับในไทยก็คงจะเป็นอาชีพคนขับรถสามล้อแต่ของเขารายได้วันเดียวอาจจะมากว่าเราทั้งเดือนก็ได้ กำไม่ยุติธรรมเลยจืงๆคับ

ในห้างสินค้าแบรนด์เนมหรูหลุยส์วิตตองในกรุงลอนดอน ผมพบว่าลูกค้าต้องเข้าคิวรอเข้าชมสินค้าในร้าน เพราะเขาจำกัดจำนวนลูกค้าให้เข้าชมและซื้อสินค้าเพื่อไม่ให้ร้านแน่นเกินไป

อันนี้ทำให้ผมนึกถึงปู่ลินซ์ที่เรื่องคนแย่งกันซื้อเสื้อผ้ายี่ห้อหนึ่งกันมากในห้างๆหนึ่งที่เขียนไว้ในหนังสือที่ท่านอ.แปลเลยคับ คนเอเชียกำลังซื้อกำลังเพิ่มมาขึ้นเรื่อยๆเนื่องจากศก.เอเชียเติบโตได้เป็นอย่างดีและราคาหุ้นตอนนี้ก็เป้นpe10กว่าเท่าเองถือว่าไม่ถูกแต่ก็ไม่แพง น่าสนใจดีนะคับ

[lengmanutd]

ขอบคุณมากครับ

[Sumeth6]

ขอบคุณครับ
เรือกอนโดล่ามีวินหรือเปล่าครับ อาจต้องจ่ายค่าวินแพงก็ได้ ขำขำนะครับ...

[meditate]

เยี่ยมมากครับ

[peerawit]

ประเทศไทยบางทีก็เป็นเวนิสนะครับ
ช่วยกันบริจาคทำบุญด้วยนะครับเพื่อนๆ